Mestproblemen

Op 27 mei verschijnt een belangwekkend boek in Nederlandse vertaling onder de titel Boerencultuur. Hoe het platteland verdwijnt uit onze herinnering van historicus Patrick Joyce. Een artikel in Trouw beschrijft:

‘De felle boerenprotesten zijn zo vreemd nog niet: ‘Een deel van onszelf is verloren gegaan’

Het verdwijnen van de traditionele boerengemeenschap was volgens historicus Patrick Joyce de meest fundamentele maatschappelijke verandering in de tweede helft van de twintigste eeuw. Misschien dat de recente felle boerenprotesten dan ook zo vreemd nog niet zijn?

Joyce publiceerde onlangs in Groot-Brittannië een boek over het uitstervende traditionele boerenleven: Remembering Peasants. Voor de duidelijkheid: hij heeft het in dat boek over de kleinschalige boeren die zeker 10.000 jaar lang het land in Europa bewerkten.

Het vreemde is echter volgens Joyce dat wij ons nauwelijks bewust lijken van het verdwijnen van die traditionele boerencultuur. “Daarvoor is het proces haast te snel gegaan.” Maar onbewust resulteert het in een gevoel binnen veel Europese samenlevingen dat een deel van onszelf verloren is gegaan. “Dat we losgezongen zijn geraakt van een verleden dat in feite nog heel recent is.” 

Ik zou Caroline van der Plas eens van harte aanraden, en misschien iedereen wel, dit boek te gaan lezen. Want die ‘boerencultuur’ die de BBB en een bepaald deel van de boeren zegt te verdedigen is, al lang geleden, – helaas ! – verloren gegaan. Dit is nu juist het probleem. Ooit moest alles groot, groter, grootst. Nu moet het weer kleiner. Is dat erg? Nee. Het is de enige weg.

Ik ga zelfs zo ver om te stellen dat juist het verdwijnen van die traditionele boerencultuur, de laatste 40, 50 jaar, ruilverkaveling en wat dies meer zij, onze verbinding met de grond waar ons voedsel vandaan komt en de onderlinge verbinding tussen mensen de katalysator is geweest voor maatschappij waar in we nu leven. We voelen de aarde niet meer, weten ons niet meer van nature verbonden met elkaar doordat het alledaagse leven van die grond weggetrokken is. Omwille van grootschaligheid en verondersteld “lekker goedkoop” voedsel.

En nu. Nu keert, ja, dan eíndelijk, de wal het schip en zal de portemonnee getrokken moeten worden, om de weg terug in te zetten. Dat lijkt belachelijk, maar zie het maar als achterstallige betalingen aan ál die boeren die tientallen jaren voor een steeds lagere stukprijs tegen de klippen op hebben geboerd. Gedwongen door een regering Mansholt, om te beginnen, en daarna verder verleid en uitgebuit door Rabobank, melkfabriek en supermarktketens.

Kleinere boeren dus, en ja, misschien wel veel meer. Dicht bij de mens. Zichtbaar, dicht bij hun afzetgebied, maar het landschap niet exploiterend als een wingewest al was het een Tata Steel, Schiphol of gasveld in Groningen, ten koste gaand van bodem, lucht en water. De grond in Nederland is ruim zát om Nederland te voorzien van alle gewenste landbouwproducten. Ruím baan voor kruiden- en bloemrijk land. Dan komen ook de insecten terug. En al die gewenste weidevogels.

En ja, wil men onze waterkwaliteit waarborgen én verder verbeteren, dan moeten er maar geen rozen naar Kenia gaan. En niet half China voorzien worden van onze kazen.

Trekt u mee de portemonnee voor een terechte, veel beter betaald product voor de boeren?

Er is geen andere optie meer, en het zou wel eens, in heel veel opzichten, een van de grootste zegeningen kunnen zijn die aanstonds is.

Al die mensen die voor ruim 11 euro een pakje sigaretten of zelfs 23 euro een pakje shag kopen, klagen dat levensmiddelen het liefst niets mogen kosten, maar het leven is niet gratis en als je het één wel koopt en klaagt over het ander, heb je het niet begrepen.

Ga dat boek lezen !