De kerk van Jannum

Voor de derde keer overnachtten wij bij de zogeheten terpboerderij van Jannum, in het noordoosten van Friesland.

De voorgaande keren had ik het naastgelegen – op een terp liggende – kerkje natuurlijk uitgebreid bekeken. Het lukte tot nog toe echter nooit, het van binnen te bekijken.

Het kerkje, wat de omschrijving museumkerk heeft, heeft allerlei overblijfselen van stenen (gebruiks)voorwerpen uit de tijd van de kerk zelf (1200 – 1300 A.D.) Daarmee is de kerk gebouwd in de romano-gothische stijl.

Het oudste voorwerp is wellicht een zogeheten sarcofaag uit de 11e eeuw. Het kerkje binnen lopend, word je overvallen door een onaangetaste puurheid die ik nog niet eerder in een Friese kerk uit die tijd ben tegengekomen. Grafdekplaten uit de 12 en 13 e eeuw liggen op hun plaats. Een altaar uit de 12e eeuw staat er nog net zo als 900 jaar terug. De extra voorwerpen afkomstig uit andere kerkgemeenten zijn aardig, maar de kerk en zijn eigen overblijfselen zijn al boeiend genoeg.

De welhaast vikingachtige armbandring deurgreep spreekt al tot de verbeelding. De kerk heeft ooit gefunctioneerd als gebedsruimte voor monniken die in de buurt hun – nu verloren gegane – klooster hadden. Werkten of: verbleven ze in het veld, dan was een (droge) gebedsruimte dichtbij. Het bijzondere van de kerk is, dat deze in later eeuwen niet aangepast is op een gebruiksfunctie in die tijd en dus nog het oorspronkelijke aanzien heeft. Althans: líjkt. De kerk heeft een turbulent verleden en verkeerde tijdens en na de oorlog in dusdanig vervallen staat dat deze ternauwernood gerestaureerd kon worden.

Alleen al de gebintconstructie is fascinerend om naar te kijken. De tegelvloer oogt ook zondermeer authentiek.

De romaanse doopvont uit de 13 e eeuw uit Jellum – hier gehuisvest – laat een aantal intrigerende tronies – saterkoppen – zien én een figuur met een helm die intrigeert. Kijken we hier naar iemand met een Friese helm of een bijna Noorman gelijkende helm?

Hoe dan ook is het te danken aan een bezoek van het Fries Genootschap van Geschied-, Oudheid- en Taalkunde, dat deze kerk behouden is, en, bijvoorbeeld, de altaarsteen, verdwenen na de Reformatie, zijn rechtmatige plaats weer hervonden heeft. Daar deze altaarsteen uit de 12e eeuw gedateerd wordt, is het mogelijk dat er een voorganger heeft gestaan van het stenen kerkje? Daar zal ik nog navraag naar doen.

Hoe dan ook is een bezoek aan dit kerkje een onvergetelijke ervaring, die al op afstand begint, wanneer men deze ziet opdoemen in het oude Friese landschap met grutto’s en wulpen roepend op de achtergrond!