Ik hou van oost Europa. Maar wat is dat eigenlijk: oost Europa? Waar begint dat, of, beter, waar begint dat gevoel? Bij mij begint onherroepelijk dat gevoel als – ook maar even van de beter geasfalteerde weg wijkend – je in een zijstraat komt en het zogeheten “schudden” begint. Het schudden in de auto over een nauwelijks bijgehouden, met knip en plakwerk bij elkaar gehouden “patchwork” asfaltweg.
Nog markanter is de overgang tussen Duitsland en Polen. Rijd je Polen binnen, in dit geval Bogatynia, dan kom je, ja ook in anno 2024, in een totaal andere wereld. Wat ik daar charme aan vindt? Kortgezegd: de totale zichtbaarheid van het verleden. Dat verleden wordt niet zozeer onderhouden, maar versterft en in zijn versterving wordt het nog volop gebruikt. Tot je verbazing, iedere keer weer.
De eerste de beste zijstraat van Bogatynia in rijdend komen we op wat we, in Drenthe, een soort brink zouden noemen: een pleinachtige omgeving met in het midden een veld bomen en daar omheen woningen. Wat zich eerst laat aanzien als woningen in een chique voorloper van de Plattenbau, de oostblok flats, lijkt toch anders in elkaar te zitten. Maar hoe?
De gebouwen zijn zeer in verval, maar desondanks lijken ze toch bewoond te worden. Een Vereniging van Eigenaren kennen ze hier niet, dat is wel duidelijk. Kozijnen hangen los, stucwerk valt overal van de muren af en her en der is het dak – meer dan – lek. Hangen alle voordeuren er nog wel in? (vaak zie je dat al geeneens) Er hangt iets bevreemdends en desolaats over dit woonplein. Komt ook door een zeer dicht bebost berkenbosje midden op het plein.
Maar terugkerend naar de totale zichtbaarheid van het verleden. Iedere stad of dorp in Polen is de totale mengelmoes van heden en verleden. Wat ooit was, staat er nog steeds. Of het nu een al tientallen jaren geleden fabriek is, een verlaten woning of anderszins. Het wordt niet afgebroken, het staat als een voorbij klassiek gebouw in een Carel Willink achtige wereld tussen de huidige wereld. Die beleving was ooit normaal. In de eeuwen ná het vertrek van de Romeinen keken vele tientallen generaties daarná nog tegen de tempels en gebouwen-in-verval aan. Vandaag de dag, in onze west Europese wereld, wordt alles subiet afgebroken omdat er ook subiet Iets Nieuws gebouwd dient te worden. Zo niet in oost Europa. Het verleden maakt daar onlosmakelijk en zo terloops als maar kan, vast onderdeel uit van het heden.
Voel ik de eerste “schudweg” onder de banden, dan kom ik thuis.
Thomas Kamphuis 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.