De laatste tijd krijg ik – opeens – vragen van verzamelaars (of: metaalzoekers) welke voorwerpen uit de Vikingtijd in een collectie hebben, mij om advies wat er mee te doen nu ze er een andere bestemming aan willen geven (verkoop of overdracht aan een instituut voor verder onderzoek).
Het draait er, na enig doorvragen, op uit dat men zijn collectie wil verkopen omdat er geld verdiend moet worden naar aanleiding van het één of ander.
Omdat ik aan verwachtingenmanagement wil doen schrijf ik dit blog. Allereerst: ik geef advies over voorwerpen uit de Vikingtijd. Dit betreft authenticeren – is het echt/uit de tijd; is het uit de Vikingtijd of niet; is het uberhaupt viking – uitgaande van zijn decoratiestijl danwel vorm.
Daarbij onderzoek ik vaak het betreffende voorwerp en ga, als het voorwerp qua decoratiestijl of vorm buiten mijn directe herkenning ligt – opgebouwd in ruim twintig jaar, bronnen na, verdiep mij in nieuwe en/of vraag advies aan andere kenners als ik er dan nog niet uit kom, wat niet vaak gebeurt. Als ik echt geen bevredigend antwoord kan geven, zal ik dat eerlijk communiceren.
Wanneer iemand mij vraagt om advies wat te doen met zijn collectie, kan ik advies geven vanuit het oogpunt van iemand die zijn collectie van de hand wil doen. Er zijn verschillende mogelijkheden, waarbij van eminent belang is, wat men met zijn collectie voor heeft. peelt een geldelijke opbrengst de voornaamste rol, of het behoud van de voorwerpen in een consistente omgeving met een consitent verhaal van herkomst en duiding van het voorwerp.
Persoonlijk ben ik vóór dat laatste, omdat iemand met en voorwerp uit de Vikingtijd, verkregen door eigen vondst danwel door verzamelen, slechts een tijdelijke houder is van een – vaak – uniek voorwerp.
Wat dan te doen in dát geval? Enige wenken:
Is de collectie ontstaan door eigen gevonden voorwerpen, dan is de context uiteraard van veel grotere waarde dan “los” aangeschafte voorwerpen online zonder (bevredigende) context. Onthou dit. Echte verzamelaars – of: musea – met een hart voor het behoud van dit unikee stuk materiële geschiedenis zullen de voorwerpen levenslang door die bril bekijken en hun contextuele waarde opzoeken en/of bewaren voor toekomstige generaties, die zich er over willen verwonderen, nader onderzoek willen doen, of, het simpele feit, dat deze voorwerpen – onder de radar voor huidige onderzoekers in musea of instellingen/academici – op enig later tijdstip contextuele informatie en duiding kunnen geven voor (nu nog) onbekende vondsten, of verstofde vondsten in een depot van een museum, die op een dag tevoorschijn komen.
Als je je kunt vinden in zo’n benaderingswijze en in ziet dat het behoud van voorwerpen van groter intrinsieke waarde is dan er geld aan te verdienen (leest u mee, veilinghuizen?) dan is de weg om te gaan contact te leggen met musea in de buurt. Dan is de vraag of het museum (of: andere officiële instelling) geïnteresseerd is in het/de voorwerpen om in zijn of haar museum op te nemen. Men kan het wel willen hebben, maar wat gebeurt er daarne, feitelijk, mee? Wordt het tentoongesteld? Verdwijnt het in een depot. Of gaat men het verder onderzoeken/beschilbaar voor onderzoek stellen online of ‘on the spot’? Hoe “ziet” u uw collectie (of: voorwerp) in zo’n museum, en heeft u daar wensen of verwachtingen bijwelke het betreffende museum tegemoet kan treden?
Als je meer van de “andere school” bent, en uw collectie wilt verkopen, dan zijn daar andere mogelijkheden voor. Overschat echter niet de belangstelling online voor wat betreft een potentiële opbrengst. Veilinghuizen vragen tegenwoordig een 24% kooptoeslag van de koper en zullen opzettelijk vaak, de herkomst verdonkeremanen als ze denken dat er geld voor hún in zit. Op online veilingsites zoals Ebay of Catawiki is het aanbod “onzin viking items” zó groot, dat ik twijfel of daar nog het “publiek” zit wat authentieke voorwerpen uit de Vikingtijd nog wel herkent (gezien de vele verkopen van voorwerpen die niets maar dan ook niets met een vikingvoorwerp van doen hebben) of aprrecieert. Zoek het dan in kleinschaliger gerenommeerde antiquiteiten verkopers met een eigen website, die, kostte wat kost, de herkomst en het verhaal daarbij intact houden voor een toekomstige eigenaar.
Ik ben géén verkoper. Kiest u voor de laatste optie, dan bent ú de verkoper. Ik ken u om te beginnen niet en steek mijn hand niet in het vuur voor de herkomst van de voorwerpen die u in uw colllectie heeft en mij laat zien. Dat is een eigen verantwoordelijkheid van de bezitter.
De filosofische kernvraag in deze is misschien wel deze:
Wat wilt u zijn: bezitter of behouder?
Ik hoop dat deze ‘wenken’ enig inzicht geven in mijn werkwijze als het op advies aan komt en een aantal vragen – of, nog meer, verwachtingen – vóóraf, voorkomt en beantwoord.
Graag sta ik u, bij deze filosofische weging, als altijd, gaarne tot dienst.
Thomas Kamphuis 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.