Vroeger.. had je op 18 november nog wel eens de eerste winterse buien. Standaard vielen die ergens in november wel een eerste keer. Met de Sinterklaasintocht – bekijk deze uitzending uit 1982 met sjaals en een on-21ste eeuwse onbezorgdheid en plezier – kwam dan ’s avonds een clair obscur tot ons in het slotitem van het NOS Journaal waar een beeld volgde uit Appelscha, waar dan de eerste sneeuw van het seizoen was gevallen, die bleef liggen. Wie een NOS Journaal uit de winter van 1985 nu terug ziet, gelooft eenvoudigweg niet hoe het ooit was. Voorbij, en oh, voorgoed voorbij. Zoiets als een aanloop naar de winter of een nasleep er van: het bestaat niet meer en het keert ook niet meer terug. Voor iemand die van de seizoenen houdt een aanzienlijke verschraling van de natuurbeleving, maar het is niet anders. Op weerfora blijft men tegen beter weten in, speuren naar winterse kaarten op 10, 14 dagen vooruit, maar ondergetekende weet – al lang – beter. De Hollandse winter is Voorgoed Voltooid Verleden Tijd.
We lopen eens een rondje in de tuin. 18 november, en ja hoor, nog steeds bijen. Onmogelijk, 20, 25 jaar geleden. ‘Ja, maar het is pas november’ hoor ik sommigen al zeggen. Zo ver is het dus al gekomen. Over twee weken is het december. December 2015 staken we de Rubicon over. Toen vlogen de bijen mid december, ja, een week voor Kerst nog door de straat in Den Haag waar ik woonde. Als het zelfs ’s nachts nog wachten is op de eerste vorstnacht, moeten we niet gek opkijken als dit dit jaar weer gebeurt.
De sfeer in de tuin laat zich het best omschrijven als: “Het is dan wel geen carnaval, maar de bar is nog lang niet gesloten’. Nog steeds bloeit er van alles. Er hangen vijgen, die helaas niet meer tot volle was- en smaakdom zijn gekomen. Ik probeerde er een paar uit van de week, maar die waren op zijn Haags gezegd ‘niet te hachelen’. Te droog voorjaar, te korte nazomer.
Op de wilde bloemenakker heeft zich in de vroege herfst een hernieuwd voorjaar afgespeeld. Wat ik eind augustus zaaide is grotendeels al fier opgekomen. Geen idee wat er allemaal staat, maar dat wordt de charme van aankomend voorjaar: kijken wat er nu weer staat en in bloei komt.
Ondertussen bloeit het één en ander vrolijk door. Komkommerplant, margriet, zelfs een verdwaalde slaapmuts. Waar vroeger alles in ruste ging en zich zo ver mogelijk terugtrok in de aarde komt tegenwoordig alles weer hernieuwd tot leven in de herfst na het droge seizoen.
De zon breekt opeens fel door. Sinds wanneer is de zon warm gaan voelen voorbij half november, ja ook nog wel begin december? 10 jaar terug? Mijn zus uit IJsland verbaasde zich een jaar of 4 terug, in november in Nederland zijnde. ‘Vroeger kwam er toch altijd damp uit je mond in deze tijd?’ Ja, toen.. ooit..
Voorlopig hebben we nog geen nacht vorst, geen korrel hagel of zelfs de natste vlok sneeuw gehad. Of ik denk dat dit nog gaat gebeuren aankomende winter? Hoofdletters: nee. Voor nog een beetje winterbeleving moet je in IJsland of Lapland zijn. De jasmijn begint ook al nieuwe uitlopers te krijgen. In de winter van 2015/2016 begon hij in Den Haag al eind januari in bloei te komen..
Een rijpe wilde aardbei 18 november: anno 2020 kan het.
Hans Dorrestijn schrijft dat we in deze jaren in ‘een grote verbouwing’ zitten. We zijn op weg naar een Middellands Zee klimaat, Frans zeker, wellicht Zuid-Frankrijk klimaat. We kijken nu nog tegen een herfst aan die van september tot ergens in februari duurt, maar ik voorspel dat binnen 5, max 10 jaar we ook in december en januari gewoon in onze tuin zullen zitten. In november zal het dan meerdere dagen ruim 20 graden kunnen worden, in december met gemak nog 15. Januari zal dan de minste maand zijn, maar ook zonder vorst en sneeuw en al snel in februari kunnen de stoelen weer naar buiten. Afgelopen winter zat ik zelfs in januari even buiten. Het kon gewoon. We gaan nog veel gekkere dingen meemaken.
Eens kijken wanneer de eerste krokussen paars boven de grond uit piepen. Afgelopen winter was dat recordvroeg: 15 januari. De lente begint tegenwoordig midden in de winter.
Thomas Kamphuis 