Over bomen, die maar niet kaal willen worden in de herfst..
De herfst duurt tegenwoordig steeds langer. Waar het vroeger in oktober – soms al in september – tot nachtvorst kwam en zo niet, dit in november een 100% zekerheid is, laat dit hele gewone verschijnsel het steeds meer afweten. Gevolg: de bomen raken maar niet kaal. Ik weet niet beter of dat het loof er rond de intocht van Sinterklaas af was, dan wel dat een fikse nachtvorst of zelfs vroege kou inval daar binnen een paar dagen subiet een einde aan maakte, zo het nog niet zo ver was. Nu draalt het maar door en kun je tot diep in december nog loof van het afgelopen jaar fotograferen. Zoiets heel gewoons als een berk; nog steeds bladeren.
Een plots weer bloeiende hortensia? Nog vol in het blad? Het kan allemaal tegenwoordig.
‘Normaal’ valt driekwart van alle blad af in een relatief korte tijd in het najaar: tussen de laatste week van oktober en half november. Nu viel er eind oktober en begin november ook wel flink wat blad, vooral van de Amerikaanse eik, es, sommige oudere populieren en esdoorns. Maar nu valt op hoeveel blad er nog aan de bomen zit. Of is dit gezichtsbedrog omdat er hier in het oosten zoveel eiken staan, en deze altijd als laatste hun bladeren laten vallen?
Meten is echter weten en we pakken er een oude boerenalmanak bij, uit 1915. Op 2 december staat daar: Alle gebladerde boomen staan kaal. We hebben dus nog een kleine twee weken, maar daar in moet nog wel heel veel blad vallen, wil het 2 december kaal staan. Een paar nachten met stevige nachtvorst kan in een paar dagen bijna alle restblad doen afvallen, en juist dat schijnt – we schrijven inmiddels 23 november – vanaf aankomend weekeinde en begin volgende week te gebeuren. Toch .. zoveel blad als er nu nog aan de bomen zit is echt iets van nu. Het wordt steeds later kaal, en steeds vroeger weer groen in het voorjaar. Zo lang er geen nachtvorst of eerste kou in november meer komt.
Wat ook iets typisch ‘des Nu’s’ is, dat het in de eerste helft van oktober koel kan zijn, maar dat dan steevast daarna de temperatuur weer omhoog gaat. Een omgekeerde curve dus. Het lauwe weer zet zich dan vaak in november voort en de natuur reageert daar op. Opvallend vroeg groeien de katjes aan de hazelaars. En de wilde kamperfoelie toont zelfs alweer nieuwe uitlopende bladeren. Iets wat vroeger op zijn vroegst pas in een zachte januari was.
Tja, en bij zo’n bomenrij als hier onder, deels nog in donkergroen, dacht je toch echt niet aan diep november.
De hazelaar heeft zelfs alweer zwellende knoppen, soms voelt de tegenwoordige herfst als een voorloper van het voorjaar.
Kijken we naar de els, dan valt daar wel het blad af, maar vallen vooral de al zeer zichtbare nieuwe katjes op. Als dat zo door gaat hebben mensen in de loop van december of begin januari alweer hooikoorts. Ondenkbaar ooit..
De zon gaat lager staan en het herfstblad gloeit steeds meer oplichtend in het land.
Tijd om weer op huis aan te gaan. Onderweg valt wederom de nog dicht bebladerde rij bomen langs de snelwegen op. Het moest maar eens snel winter worden..
Thomas Kamphuis 