Je weet nooit hoe laat het is..

Soms laveer je tussen hoop en machteloosheid. Hoop had ik aan het begin van de winter. 2021 zou niet vanzelfsprekend een beter jaar worden, maar er was een vooruitzicht. Hoe dun het ijs in je stemming kan zijn, bleek afgelopen week.

Onze kat kwam in een moeilijke januari maand in huis. Januari 2017 was mijn vader ernstig ziek en besloot ik, na jarenlang getwijfeld te hebben, een kat over te nemen van een vriendin. Ik kan niet tot uitdrukking brengen wat voor een troost, gezelligheid, sfeer en wat al nog niet meer deze kat gebracht heeft. Ik moet helaas in de verleden tijd spreken, want onze kat is niet meer. Sam is na een, totaal onverwacht, kort, ziekbed, vorige week woensdag ingeslapen. Precies op het moment dat Joe Biden geïnaugureerd werd. Zo’n moment overzee wat hoop gaf in het vooruitzicht voor 2021.

Onze Sam was twee weken uit logeren geweest en kwam op zondag vorige week, thuis. Was er iets aan te merken? Achteraf zie je, zij het schaarse, veranderingen. Sinds de zomer was hij dusdanig slank geworden – hij woog in 2017 tegen de 10 kilo, dus veel te zwaar – dat hij de meest wilde sprints door de kamer trok en overal op sprong, en er van af, steeds grotere sprongen maakte naar de leuning van de bank. Hij leek gezonder dan ooit. Met Kerst schoof hij gewoon aan bij het Kerstdiner. Wel viel ons zijn enorme aanhankelijkheid en schootzitbereidheid op. Er ging geen moment voorbij, of hij wilde vlak bij ons zijn. Op onze schoot, en anders zo dichtbij mogelijk. We ervaarden dus een zekere rust die twee weken, toen hij ergens anders was.

De maandag kwam, de dinsdag kwam. Er sloop een gekkigheidje in dat hij niet meer alles op at en vervolgens niet meer automatisch naar zijn voer liep als dit gegeven werd. Da maar met de voerderbak naar de berg toe. Natuurlijk was dit niet normaal, maar ik dacht ‘dit is zijn gekkigheidje na een tijd logeren’. Dat moest zich dan wel eens vaker ‘zetten’, de week daarna. Op woensdag en donderdag zette zich dit voort. Donderdag morgen scheen de zon en ik besloot een aantal foto’s van hem te nemen, waarvan de foto hierboven er één is. Achteraf schrik ik hoe hij er toen bij zat en uit zijn ogen keek. Ook voelde ik dat hij opeens wel erg knokig werd. Teken van een ouder wordende kat? Hij zou dit jaar 14 worden – de gemiddelde leeftijd voor een kat. Het leek wel alsof hij opeens ziek was. Toch drong dat op dat moment niet tot mij door. Eind september was een tand of kies bij hem gezien, die niet meer goed was, maar dat kon volgens de dierenarts wachten tot ‘de actie die er in februari altijd was voor gebitsreiniging en behandeling’. Hooguit vermoedde ik dat hij last van zijn gebit had, en daarom niet meer goed at.

Vrijdag en zaterdag ging hij nog minder eten. Ik maakte zaterdagavond een wandeling in de sneeuw, kwam thuis en hing mijn natte jas over de stoel. Hij trok zich daar in terug. Nu heb ik nooit de jas over een stoel hangen, dus ik zag dat nog als spontaan opgekomen alternatieve slaapplaats. Maar wist dat het niet goed ging. Maandag nu écht naar de dierenarts. Op zondag at hij helemaal niet meer. Ja, hooguit een klein beetje bouillon. Meest merkwaardige was nog zijn loop naar de waterbak. Hij had nog wel de reactie om naar de waterbak toe te bewegen of net aan te lopen, maar bleef dan vervolgens wezenloos met zijn kin er boven hangen. Drinken ging ook al niet meer.

Vorige week maandag werd bij de dierenarts hart- en nierfalen geconstateerd. Het hartfalen (lijkt) het falen bij de nieren te hebben veroorzaakt. Gevolg is dat een kat het kaliumgehalte in het bloed almaar ziet dalen en hij algeheel slap wordt, hangerig en niet meer van zijn plek komt. Wat nu? Besloten werd om hem dwangvoeding met een spuitje te geven. Met de nodige moeite gaven we hem zo het minimale. Het was natuurlijk lang niet de dagelijkse normale hoeveelheid, maar ik moest wat. Tegen wanhoop in, want ik had al het vermoeden dat dit de inleiding tot erger werd. Op dinsdag lag hij nog op apegapen en at toen zelfs ook de bouillon niet meer. Weer naar de dierenarts. Het kaliumgehalte in het bloed was, door hem dit toe te dienen, wel wat verhoogd. Maar zelfstandig eten ging hij niet meer. Onder groot protest van zijn kant voerden we hem door met een spuit. Wat moesten we. We voelden dat de dag er op wel eens de beslissende dag kon worden. Langer kon deze situatie niet duren. Het leven, en in ieder geval de levenslust, leek verdwenen.

Woensdagmorgen kondigde zich het einde al aan. Hij kwam niet van zijn plek, we voerden hem nog wel, maar voelden al aan dat dit wel eens de laatste dag kon worden. Tegen de middag kwam hij nog één keer van zijn plek. Een mislukte sprong op de Chinese offertafel volgde, gelijk gevolgd door een succesvolle sprong. Het waren de laatste momenten dat ik heel even dacht dat er toch nog hoop was. Een luide klap in de keuken – hij trok, zoals in een normale situatie wel vaker – een plank onder het keukenblok weg, maakte in één klap voorgoed duidelijk dat het einde naderde. Hij vloog onder het keukenblok om daar een stille plek te zoeken om te sterven. Het moment om te beslissen over leven en dood naderde. Toch een lichtelijk trauma wat ik overgehouden heb aan de tijd met mijn vader, exact 4 jaar geleden, speelde in alle hevigheid op.

Eindelijk, in de namiddag, konden we bij de dierenarts terecht. Deze zag wel dat hij niet verder meer kon. Daarbij was er hoge koorts gekomen. Besloten werd Sam in te laten slapen. Nog één keer keek hij ons, één voor één, recht in de ogen aan. Hij viel in slaap en een vijf minuten later, in. Vredig, rustig, verlost van wat zijn leven voorgoed veranderd had.

Sindsdien ben ik in sneltreinvaart door alle 5 of 6 fasen van rouw aan het gaan. Want denkt u nu niet “het is toch maar een huisdier”. Er is iets enorm verstoord in huis met het heen gaan van hem. Het is niet alleen deze gebeurtenis, maar ook het gevoel van hoop op een ander 2021 wat aan het vervluchtigen is. We dachten dat 2020 een moeilijk jaar was geweest. Nu is het vermoeden dat het nog wel eens erger kan worden.

Wat is een huisdier in onzekere tijden een ontstressende factor. Dat wordt pas duidelijk in volle omvang als zo’n dier er niet meer is. Altijd gericht op ons, nooit sjagrijnig, altijd aanwezig. Je kon er mee spelen, aanhalen, blijdschap en verdriet bij delen. Zonder woorden. Dáár, waar geen woorden bij zijn, of tekort schieten. Soms heb je namelijk geen behoefte om alles te delen met een mens, kent u dat? Een huisdier is een onvermoede brug tussen ons onbewuste ik en ons bewuste, die toch al de hele dag ‘aan’ moet staan in verhouding tot andere mensen. Het onbewuste ik krijgt een handreiking en zuurstof door de aanwezigheid van een dier. Een dier wat nooit kwetst, een verlengde teddybeer uit onze vroegste jeugd. En Sam was een knuffelbeer.

De mens heet het spelen en onbevangen zijn te moeten afleren. Ik zeg: het is zijn eerste levensbehoefte. Sam had dat door. Sam liet zien dat mensen en dieren geen gescheiden werelden zijn: ze zijn beide een zijde van de medaille. Beide zoeken bevestiging in zich veilig willen voelen.

Je weet nooit hoe laat het is en het is altijd later dan je denkt.

Dat is weer eens gebleken afgelopen weken..