De dag voor Kerst zie ik op http://www.waarneming.nl dat er een grote trap gesignaleerd is in Nederland. Nu is de grote trap al sinds ik mijn eerste vogelboek kreeg, nu ruim 40 jaar geleden, een mythische vogel geweest. Zo ergens, achter het IJzeren Gordijn, begon een onbekende wereld met eindeloze vlakten tot in Siberië aan toe, waar dit soort schijnbaar oervogels voorkwamen. Tientallen jaren later gingen we naar hem op zoek in Portugal in wat een bijzonder ongunstige maand bleek voor het zien van grote trappen: september. Succesvolle pogingen volgden daarna in de streek Brandenburg, in de buurt van Berlijn in het voorjaar waar de soort geherintroduceerd wordt. Ook in Spanje, in de Extremadura, waar de soort nog van nature is blijven bestaan is de grote trap prachtig te zien, bij voorkeur in het voorjaar. Bedenk bij dit alles dat de grote trap hier ooit in Nederland broedde.
Alles leuk en wel, maar als er een grote trap verschijnt in Nederland…. Is het het ongetemde, wijdse, onbedorven landschap waar we in geteleporteerd worden als we aan de grote trap denken? Het oneindige, bijna uitgestorven half steppeland van Oost Europa die deze enorme vogel op zijn reis in onze belevingswereld mee neemt wat zo aanspreekt? De ene vrije vogel is echter de andere niet, zoals later zal blijken, maar daarover later meer.
Eerste Kerstdag. Op naar Workum in Friesland, onder begeleiding van een onKerstachtige zon én temperatuur. Een snijdende vriesooster gaat over het land. Juist Zó wil je zo’n vogel in de winter ervaren ! Zo is ook de herinnering aan verleden bezoeken van deze steppevogel, bijvoorbeeld de winter van 1984/1985 in gedachten. Klik op de link en verbaas u over de beelden van toen, toen grote trappen zelfs midden tussen de bebouwing van Ede opdoken. Zulke winters bestaan niet meer, dus als je een melding ziet van een grote trap in de winter hier speelt daar natuurlijk ook iets anders mee. Ons verlangen naar het soort winters van toen. Een soort onbeperktheid. Ongeremdheid. De voelbaarheid van de elementen.
Kerst 2021 zijn die elementen, even, ook voelbaar. We zijn natuurlijk ook niets meer gewend, dus als er bij een paar graden vorst en zowaar een snijdende oostenwind uitgestapt wordt lijkt het warempel winter.
Plaats van opvoering: zo’n fijn akkerland met allerlei soorten wintergewassen zoals veel te weinig te zien is in Nederland, maar in streken van Friesland en Groningen nog wel. En daar voelen vogels zich thuis, blijkt, alweer. En verrek, daar staat dan opeens een grote trap voor je neus. Bijna voor je neus, op hooguit 75 meter afstand. Beetje pikken aan de verschillende soorten kool. Oost Europa in Nederland.
En hoe vaak gebeurt dit? Alvast het hoogtepunt van de winter, en dat al met Kerst.
Het gevoel is – als verwende vogelaar – niet meer hetzelfde als de eerste keer dat je zo’n vogel ziet, maar in een akker in Friesland voegt het toch een dimensie toe. Je gaat op reis in je hoofd. Naar eerdere herinneringen. Waar zou zo’n beest vandaan komen.. soms wil je dat geen eens weten. Ik zou het wel te weten komen en mij vervolgens verbazen. En ergeren. En dat is niet de schuld van deze grote trap. Uiteraard niet.
Trap na.
Dat zit namelijk zo. Van een vogelaar naast mij hoor ik dat deze grote trap afkomstig zou zijn uit het gebied van Brandenburg, Duitsland, waar deze soort geherintroduceerd wordt in een afgebakend, omheind gebied. De trap heeft een zender. Tja, en waar een soort geherintroduceerd wordt, wil hij nog wel eens zijn gebied gaan verkennen en denken hoe het aan de andere kant zou zijn. De vogels vliegen immers nu overal van oost naar west Berlijn, nietwaar? Sterker nog: waarom zou dat niet mogen als doel is de soort terug te brengen op plaatsen waar hij – door menselijk toedoen, schaalvergroting landbouw, etcetera, de bekende riedel – verdwenen is.
Tweede Kerstdag kijk ik nogmaals op http://www.waarneming.nl of de grote trap er nog steeds zit. Ik ze echter geen nieuwe waarnemingen die dag. Met verbazing zie ik dat ook de waarnemingen van Eerste Kerstdag verdwenen zijn. Hoe kan dit? Ik zoek op grote trap en zie dan tot mijn verbazing dat deze vogel weg gecategoriseerd is naar ontsnapt. Een rood blokje met rode streepjes is aan de waarnemingen toegevoegd. Als ware het de kanarie van uw buurman. Toch niet waar je aan denkt bij een vogel als de grote trap.
En dan tel je dus als vogel niet meer mee. En telt de waarneming dus, blijkbaar, niet. Maar ontsnapt? Waaruit? Waarvan? Uit de open landschapskooi waar ze in een open reservaat zitten in Brandenburg? Waarom ga je dat ontsnappen noemen, waar het volgens mij gewoon een vervolgstap in succes van herintroductie is? Ik kom er met mijn verstand niet bij. Het is van eenzelfde onzin en geneuzel als dat het KNMI in De Bilt stelt dat het géén landelijke witte Kerst is geweest, omdat daar geen sneeuw viel of deze de ochtend van Tweede Kerstdag weg dooide, terwijl je zelf in Aalbergen beide Kerstdagen kniehoog in de sneeuw hebt gestaan. Allemaal wereldvreemde criteria die lichtjaren verwijderd staan van de werkelijkheid en individuele beleving. Ontsnapt. Je zou als grote trap eens durven. Dan ben je dus af. Tel je niet meer mee. Ben je dus gezien. Of liever: niet gezien. Zo’n grote trap moest eens weten. Wat een vreemde vogels die mensen van http://www.waarneming.nl. Is dit vogelnijd, of wat is het? Wereldvreemd en ver afgedwaald van de werkelijkheid noem ik het. Een grote trap na. Verdwijnen wil men je niet, weer terug – of: verder weg – mag je niet. Niet teveel in ieder geval. Natuur en de zogeheten bescherming daar van anno de eenentwintigste eeuw. Wat is trouwens het hele concept van een vogel een zender omhangen? Toch om te volgen waar deze naar toe vliegt? Of fungeert hij hier als chip, en moeten we nog uitkijken dat deze onverrichterzake wordt teruggevlogen met een bestelbusje naar Brandenburg? Gaarne uitleg, moderator van http://www.waarneming.nl !
Ondernemingszin – of althans: een bepaald soort ondernemingszin, want iedere raaf telt wél tegenwoordig in de tellingen – wordt niet gewaardeerd.
Gelukkig hebben we de foto’s nog. En óf we een grote trap zagen! Wild genoeg verworden om honderden en honderden kilometers westwaarts te vliegen.
Bravó, grote trap ! Weg met die beroepsneuzelaars !
Thomas Kamphuis 