Boek Herinneringen aan Spoolde, Westenholte en Frankhuis

Thomas Kamphuis brengt half oktober een boek uit – zijn eerste boek, over Spoolde, Westenholte en Frankhuis. Herinneringen van en aan (oud) bewoners. We vragen hem naar de achtergronden.

Hoe ben je tot dit boek gekomen?

‘Ik verhuisde in 2017 van Den Haag naar Westenholte. Als ‘vrömde uit het westen’ wilde ik aarden in mijn nieuwe leefomgeving. Geschiedenis heeft altijd mijn belangstelling gehad. Fietsend over de Biltweg in Frankhuis zag ik een zeer vervallen, verlaten boerderij. In Westenholte zag ik – door een enorm sparrenwoud – een enorme boerderij met een ogenschijnlijk lange geschiedenis. In Spoolde kwam ik op de Zalkerveerweg in gesprek met Bertus van Weeghel, voor zijn authentiek ogende boerderijtje. Het zijn deze 3 boerderijen die mij getriggerd hebben dit boek te gaan schrijven’.

Wat beschrijf je in het boek?

‘De geschiedenis van vele (oud)boerderijen. Soms ook een huis waarin gewoon gewoond werd, zonder agrarische functie. De geschiedenis – hoe oud is de boerderij, wie woonden er, tot hoe ver kon ik terug gaan met het optekenen van herinneringen uit de eerste, dan wel twee hand? In woord en beeld. De boerderij fotograferend, met de bewoner(s), oude foto’s uit fotoverzamelingen vastleggend, de mensen die ik sprak heb ik regelmatig gefilmd.

Wat het boek óók is: een pleidooi voor het blijven optekenen, doorgeven en vastleggen van verhalen. Uit de verleden tijd, zeker, maar ook nú. Wat dat aan gaat is dit boek – ook al is het 810 bladzijden dik – natuurlijk een selectie, fragmentarisch. Er zal nog veel meer op te tekenen zijn’.

Komt er een tweede deel?

(Lacht) ‘Ha, daar zeg ik nog even niets op. Omdat ik alles in eigen beheer gedaan en uitgeef heb ik het voorlopig daarmee druk. Maar wie weet.. geeft dit boek aanleiding tot zoveel nieuwe reacties en verhalen die de moeite waard zijn om vast te leggen..’

Je hebt het in eigen beheer uitgebracht, waarom?

‘Om mijn artistieke vrijheid te behouden. Het boek werd, door de jaren heen, steeds lijviger. Honderden en honderden foto’s in kleur, ik had op een gegeven moment een Word document van 1260 bladzijden.. Toen tipte iemand mij dat mijn boek in eigen beheer kon uitgeven bij een tot dan toe voor mij onbekende uitgever. Vooraf kon ik zien welke omvang mogelijk was, in welk formaat en bindvorm. Het moest en zou een professioneel boek worden, die uitstraling hebben. Ik kon 816 pagina’s laten drukken. Dus toen begon het geschuif en verkleinen waar nodig, van foto’s waar dat kon en ben ik na maanden schikken tot deze 810 pagina’s gekomen.

Een andere reden was dat een reguliere uitgever wellicht in de weerstand was geschoten over de omvang en het aantal (kleuren)foto’s wat ik opgenomen had. Of de lengte van de tekst. Dat had een jarenlange zoektocht kunnen worden. Die tijd had ik niet. Ik wilde het boek ook nog laten zien aan de alleroudsten, zeg, de 85plussers, voordat het te laat zou zijn. Het proefexemplaar laat ik nu deze weken, voorafgaand aan de eerste druk, zien aan deze mensen in deze leeftijd’.

Hoe zijn de reacties van deze mensen?

‘Het mooiste compliment wat ik kreeg, afgelopen week, was van een 96 jarige vrouw. Ik had haar verhaal over haar opgetekend over haar tijd als jong volwassene in een gezin wat ondergedoken zat in een boerderij aan de Zalkerdijk. Ze kan nagenoeg niets meer zien, maar toch wilde ik haar het eindresultaat in handen geven. Ze zei: ‘Ik wist helemaal niet dat je een boek aan het schrijven was’. Ik was, blijkbaar, de afgelopen jaren opgegaan in haar ‘inner circle’ en de reden van mijn eerste bezoek was haar al lang ontschoten. Niet uit vergeetachtigheid of erger, nee, ik was een vanzelfsprekende gast geworden. In zekere zin onzichtbaar in mijn zichtbaarheid. Ze vertelde mij dat ze als kind al modeontwerpster had willen worden en liet mij de meest prachtige modeontwerp tekeningen zien. Al uit 1940. Om haar levenswens – modeontwerper worden bij een van de grote modeontwerpers en huizen in Parijs, die nooit in vervulling is gegaan – te eren en haar talent te laten zien, heb ik twee foto’s van haar ontwerpen opgenomen. Dit ontroerde haar. Het is ergens een enorm sterke vrouw. Eens sloeg ze – fel – met haar vuist op de leuning van de stoel: ‘Als ik de kans had om naar Parijs te gaan, deed ik het nóg !’ Het is één van de bijzondere verhalen in dit boek geworden. Ze kan alleen niets meer lezen, dus ik heb gezegd dat ik bij een volgend bezoek haar verhaal zal voorlezen. Haar kinderen interesseert haar geschiedenis niets’.

Ongelooflijk..

‘Ja, en zij was niet de enige waar ik dit van hoorde. Dat heb ik ook geadresseerd in mijn voorwoord én nawoord. We zijn teveel met onszelf bezig en met het vluchtige nu. Hebben we nog ruimte voor gisteren of voor de ander. Het boek is een pleidooi voor ontvluchtiging. Onthaasting. Zoals ik altijd in een tijdscapsule terecht kwam, bijvoorbeeld als ik Bertus van Weeghel bezocht. “Nog nieuws uit Westenholte?” was zijn standaard openingsvraag. Daarna kwamen altijd zijn standaardonderwerpen: hoe het vroeger was aan de Zalkerveerweg. De roofvogels die beschermd zijn (en de weidevogels niet). De ooievaars, die maar vreemde beesten zijn. Het prachtige eksternest, wat hij op een dag vond, en hoe dit er uit zag, nadat dit op een dag uit de boom gewaaid was, na een storm. Het weer’.

Bertus van Weeghel staat prominent op de voorzijde van het boek.

‘Ja, Bertus werd mijn studieobject. Veel en vaak gefotografeerd. Zijn hele verschijning – blauw mutsje, blauwe overall en klompen – is een beeld wat we rond Westenholte helemaal niet meer zien. Bertus van Weeghel begint het boek en eindigt het boek. Zijn microwereld is een verademing. Het is eenvoud die verloren gaat. Ik heb het nog, uitgebreid, weten vast te leggen. Ik kom graag bij hem. Een week zonder Bertus voelt onrustig, haha. Niet compleet’.

En velen kennen Bertus?

(Lacht) ‘Ja, haha, zeker. Daar zorgt hij zelf wel voor. Uit zijn eigen ‘kraaiennest’ houdt hij de omgeving goed in de gaten. Dan schuifelt hij de boerderij uit, het schelpenpad op en komt een praatje maken. In zijn eigen omgeving is hij zeer op de ander gericht.’

Wat zijn je plannen voor de toekomst?

Eerst het laten drukken van het boek, de bestellingen verwerken en, hopelijk, de mensen blij maken met het eindresultaat. Het is een ‘voor elck wat wils’ boek. Een opgetekend verhaal, een interessant bouwhistorisch onderzoek, wat ik, samen met de gemeente Zwolle, uitvoerde bij een boerderij, interessante oude kaarten, oude advertenties, van soms wel 200 jaar terug. Ik bezocht ook een zeer oude zolder, waar familiearchief, in de vorm van voorwerpen en documenten, op opgeslagen stond, van 200 jaar terug. De geschiedenis van een boerderij. Herinneringen die 80, in een enkel geval zelfs 90 jaar terug gaan uit de eerste hand. Bij boerderijen ben ik terug kunnen gaan tot de geschiedenis in 1832, in enkele gevallen nog tot (ver) daarvoor, in het geval van hoeve De Brink en De Stins in Westenholte’.

En natuurlijk al die foto’s..

‘Evenveel of nog meer foto’s dan pagina’s, ja. “Met jou bekijken we die foto’s nog eens, onze kinderen hebben geen interesse en gooien ze weg”. In die zin voelde ik mij soms een Edward Curtis, die nog zoveel mogelijk indianen op beeld vastlegde voordat deze voorgoed verdwijnen zouden. Wat toen wel, maar uiteindelijk, gelukkig, niet gebeurd is.

Mar de verdere plannen.. 29 november beginnen opgravingen in het Stinspark, waar ik als vrijwilliger aan ga meewerken, samen met de stadsarcheoloog, Michael Klomp. Daarnaast ben ik ook van plan een boek samen te stellen met foto’s welke iemand uit de familie Kluin heeft gemaakt in de jaren 40, 50 en 60 van de vorige eeuw. Die man heeft prachtige zwart wit foto’s gemaakt. Graag wil ik een boek aan hem opdragen, met een inleiding op zijn leven, gevolgd door een selectie van zijn – unieke – foto’s van hoe Spoolde, Westenholte en Frankhuis er toen uit zagen.

En natuurlijk een boek over één van mijn andere grote passie’s: De vikingtijd en de voorwerpen van de vikingen en hun schoonheid en raadsels’.

Raadsels?

‘Ja, dat is de aantrekkingskracht van deze voorwerpen. Wat is er afgebeeld, wat stelt het voor. Welke bedoeling had de maker, 1000 jaar geleden. Wat mysterie komt ook terug in mijn boek over Spoolde, Westenholte en Frankhuis. Het raadselachtige, het verborgene, het niet-weten. Dat is in deze tijd van alles willen weten en zo snel mogelijk willen verklaren, zo welkom. Dat zijn we kwijt geraakt. Ook dat komt als een rode draad wel door het hele boek heen terug. Ons leven wordt rijker als we wat mysterie toe laten’.

Heb je wel eens slapeloze nachten gehad bij het schrijven?

‘Niet door het schrijven zelf. Wel bij het doorlopend denken over het boek. De vormgeving. “Krijg ik die foto nog te pakken?” “Zou ik die man of vrouw nog te spreken kunnen krijgen?” “Kan ik het uitbrengen?” “Wordt het zó, als ik in gedachten had?” “kan ik nog iets onderscheidends toevoegen?” Allerlei details. Talloze nieuwe vragen die bij mij op kwamen, die ik mensen die ik bezocht had nog wilde vragen.

Ja, ik heb menig nacht wakker gelegen, maar ik ben ook een slechte slaper. Het brein stopt slecht. Maar dan zet ik, tijdens het schrijven, de dag er op, de muziek van Nits op. Die inspireert mij altijd. Hun nummer Cars and cars gaat over slapeloosheid, trouwens. Hun nieuwe album, Neon, is trouwens ook weer een absolute aanrader. Ik ga daar een recensie over schrijven.

Je schrijft ook nog recensies?

‘Ja, van nieuwe en oudere albums, ook van concerten. Al heel wat jaren. Terug te lezen op www.ontopofmusic.com en www.thomaskamphuis.com.

Waar kunnen mensen het boek bestellen en hoeveel kost het?

Graag een bericht naar thomas.kamphuis@kpnmail.nl het boek kost € 60. Dat lijkt veel, maar dit is puur de kostprijs van de druk van een boek in deze kwaliteit, met deze omvang en aantal foto’s. Ik verdien niets aan deze prijs. Er zit meer dan 2000 uur arbeid en denkwerk in dit boek, waar ik 4 jaar aan heb gewerkt. Een kleine extra is altijd welkom’.