Slavernijverleden

Zo.. Kamphuis gaat zich uitspreken over het slavernijverleden.. en dat nog wel als blanke man. Je moet maar durven..

Er is weer Gedoe in Nederland. Zoals er altijd Gedoe is. Is het niet over de wolf, dan wel over de gasprijs, Gordon, of we niet te hard zouden moeten juichen in het stadion tegen de Argentijnen en waarom dan niet – over je op voorhand laten knechten gesproken en door wie (heus: tot dit soort niveau is Nederland afgedaald) de stikstof en zo nu dus ook – weer – over het slavernijverleden en wie, vooral hóe en wannéér, in overeenstemming met álle belanghebbenden, excuses gaat maken. Het gaat nog net niet over een kledingadvies, nee, vóórschrift aan de Koning.

Er is al vele malen, in allerlei soorten en toonaarden excuses gemaakt. Toch blijkt het, keer op keer, niet genoeg. Het is een beetje als met zwarte piet. Het is nooit genoeg en wordt ie al te wit, dan is het weer niet inclusief genoeg en op een dag organiseren we naast een Paarse Vrijdag een Zwarte Sinterklaas dag.

‘Maar jij weet niet hoe het voelt!’ hoor ik al roepen. Dat klopt, ik ben nooit slaaf geweest. Maar wel slaaf van geknechtheid. Het gevoel als een mindere behandeld te worden. Heb ik dat nog? Nee. Al lang niet meer. Omdat ik er zelf voor koos mijzelf niet voor minder aan te zien. Ik richtte mij vooral op de toekomst. Toch wel een voorwaarde om een verleden áchter je te laten. Duizend stappen beginnen onder uw voeten zei een Chinese wijsgeer ooit al eens. Je kunt die stappen alleen maar zelf zetten. En die duizend stappen achteruit gaan lopen is tegen natuurlijk. Dus: vóórwaarts !

De vraag is: waar komt dat blijvende gevoel van slachtofferschap vandaan, wat nu ook weer de nieuwste discussie geeft over het slavernijverleden en hoe hier mee om te gaan. Is het doel óók om er eens een keer een punt achter te zetten? Of is dan het probleem niet meer zichtbaar en volgt de volgende ontevredenheid?

Je geknecht voelen is van alle tijden. Er zal altijd een reden te vinden zijn waarom deze of gene zich niet (genoeg) gehoord voelt. Maar het je gehoord voelen, maakt dat ook dat je je bevrijd voelt van hetgeen je dwars zit? Normaliter wel, voor een (groot) deel. Maar waarom krijg ik dan het idee dat het bij het slavernijverleden niet zo werkt en ook nooit zo gaat werken?

Ik ga hier geen discussie opstarten of slavernij fout was. Dat was én is het, kijk maar naar Qatar, waar 6.500 mensen het leven lieten voor de bouw van onnodige voetbalstadions. Het punt is: blijf je je laten knechten? Of het nu in China is of in Iran? Of Rusland? Het is verbazend hoe snel geknechtheid kan omslaan in een vorm van zelfbeschikking, en hoe snel autoriteit daar gevoelig voor is (want: bedreigend). Hoe ver laat je autoriteit gaan in het knechten van jou of anderen? En: is die geknechtheid (al lang) voorbij, hoe lang laat je je dan nog voorstaan op dat (verre) verleden? Wat zit daar persoonlijk in voor jou? Wanneer is er genoegdoening? Wanneer is het genoeg? Staat daar een bedrag voor? Is een gevoel voorbij als die afgekocht wordt ? Wordt een onrechtvaardig behandeld gevoel een duizend dingen doekje waarin een lijst samengesteld wordt wat absoluut niet meer gedaan, gedacht of gezegd mag worden?

Voel je je dan zelf pas waarlijk bevrijd? Is daar een extern iets voor nodig? Of begint het intern? Actief, in plaats van passief?

Eén ding is zeker: en we gaan hier de komende tientallen jaren steeds meer van zien: de overheid kan niet alles oplossen. Moet ook die pretentie niet etaleren. Ongelijkheid zal altijd blijven bestaan. Daar helpt geen Paarse Vrijdag, regenboogvlag- of trap of gewitwaste zwarte figuur tegen. En zeker niet het opleggen daar van.

De bevrijding in jezelf begint bij het óók bij jezelf te rade gaan, en niet jouw maatschappelijk ervaren werkelijkheid projecteren op een (ver) verleden, waar niemand in Nederland meer achter staat en geen deel in heeft, in die zin.

Nederland houdt geen slavernijverleden in stand. Dat doen al die ‘belangengroepen’ die er hun zin van bestaan in zien. En willen blijven zien.

Het frustrerendste – lijkt het steeds vaker in Nederland – wat een slachtofferschap kan opleveren is een oplossing en een eind aan een discussie. Heel veel soorten slachtoffers houden dan op te bestaan, zo lijkt het wel, gezien de zich maar altijd en voort emmerende discussies. Een identiteit, verbonden met iets wat diegene zich minderwaardig of slecht behandeld doet voelen, verdwijnt dan. Er komt blijkbaar niets voor in de plaats, of er wordt niet actief een vorm aan gegeven of naar uitgekeken. In plaats van strijdbaar in zichzelf voor zichzelf te worden blijft men strijden om het strijden zelf. Dat gevoel overvalt mij ook weer bij het zien van de rellen na een voetbalwedstrijd waarin Marokko weer een stap verder is gekomen in het WK. Is Nederland (dan) te klein? Inferieur? Wat doe je hier dan?

Die ketting in iemand zelf, kan alleen maar verbroken worden door de handen die hem draagt. Of: kiest te dragen.