Natuurblog 1 mei 2021

Soms duurt het 40 jaar voordat je een vogel ziet, die altijd al tot de verbeelding sprak. Ik herinner mij, als 11, 12 jarige een vogelboek, waarin uiteraard ook de kemphaan in vermeld stond. Tóen nog niet zeldzaam. Maar ja, anno 2021..

Je ziet ze met name buiten de winter om. Vooral de trektijd kun je ze zien, en heel soms vertonen ze dan ook baltsgedrag. Ook al broedt 99,99% van de kemphanen buiten onze landsgrenzen, toch broeden er nog – hooguit – enkele tientallen paartjes her en der in het land. Van wat er ooit duizenden waren.. In het begin van de lente zag ik ze bewust voor het eerst in mijn leven bij Arkenheem. Het leken toen, half maart, gewoon een soort lopers, wel heel fraai. Maar waar het hem om te doen is, de mannetjes in prachtkleed te zien. In Den Haag als kind zijnde, had ik geen idee waar ik deze vogels kon gaan bekijken. Dat was iets van ver weg in de weilanden of in Friesland. Het bleef dus een wensvogel. Tot nu.

In een artikel lazen we, dat in Friesland de kemphaan zo hier en daar nog te zien zou zijn. Om precies te zijn: de vogelgebieden Skrins en Skrok zuidwest van Leeuwarden zouden hier een uitgelezen kans voor zijn. Dichter bij huis schijnen ze ook te zien te zijn bij De Enk bij Kampen.

Maar ik snap het eerst niet. We rijden Friesland in, en de bestemming komt steeds dichterbij. Echter: velden van ein-de-loos raaigras trekken aan ons voorbij, zonder ook maar énig leven daar in. Waar wacht hier het onvermoede paradijs? Nog iets: wat is er met de ouderwetse koe in het weidelandschap gebeurd? Mag dat niet meer? Staat dat tegenwoordig allemaal op stal? Ik denk dat we slechts in 1 op de 20 percelen een groep koeien zien staan. Wat zijn we toch in een vervreemde wereld komen te leven.

Terug naar de kemphanen.

In vogelgebied Skrins – het doemt opeens op – maar het is een postzegel tussen de levenloze raaigrasweides – sla ik al gauw aan. Mijn haviksogen zien heel, héél ver, iets wat ik herken als kemphanen. Herkenning, zonder iets nog nooit gezien te hebben in het echt. Dat kan. Blijkbaar. Beelden uit boeken leven al tientallen jaren voor me.

Er loopt iets tussen andere vogels rusteloos heen en weer en de kleur en contrast van het verenkleed van deze vogels is afwijkend.

Vanuit de hut weet ik deze zeer vage ver af foto te nemen. Bij het water staat een vogel die voor mijn gevoel een kemphaan is. Door de kijker zie ik heel af en toe een haan wat opgewonden heen en weer lopen tussen andere vogels. Toch voel ik een opwinding die ik niet meer heb gevoeld sinds ik voor het eerst een grote trap zag in Oost Duitsland. Opwinding in de polder. Het kan nog.

Toch is dit een tantaluskwelling. Eerst verwacht je niets, dan zie je al snel iets ‘dat zou kunnen zijn’ maar blijkt het allemaal te ver weg om echt van te genieten. Binnen in de hut belooft men toch echt kemphanen. Die kleuren! Die variatie! Maar ja, die zag ik in mijn eerste vogelboek 40 jaar terug al..

Om nu een beeld te geven wat voor gebiedje Skrins nu is..

‘Op naar het volgende gebiedje?’ hoor ik mijn vrouw opgewekt zeggen. Half teleurgesteld, half hoopvol gaan we naar Skrok.

Ook deze postzegel doemt opeens op. En verbazing.. direct kijkend vanuit de vogelhut zien we kemphanen. Op nog geen 10, 20 meter afstand!

Eén staat zich te poetsen, een paar decimeter naast een slapende grutto. Het lijkt wel uit een Ot en Sien boek, maar dit bestaat dus nog. Vogelgebied Skrok ligt in een gebied wat nooit ruilverkavelt is, en .. er is water! Plas en plasdras. En wat er dan gebeurt..

Pure opwinding. Een kemphaan in prachtkleed.

Stel je als mens voor dat je opeens tegen het voorjaar een groeispurt van je haren krijgt, als man, omdat het voorjaar wordt. Eindelijk die grauwe herfst en winter afgeworpen. We kunnen er weer tegen aan. Je zou toch gek opkijken. ‘Is jouw kapper ook nog steeds dicht?’ “Jazeker.. ik ga in september wel weer eens’. En maar pronken en poetsen ondertussen.

Aanvankelijk staan ze allemaal nog te slapen, maar later komt er meer schwung in. Vooral onderstaand exemplaar met Geert Wilders/pruikentijd stola trekt mijn bijzondere aandacht. Maar ze zijn allemaal mooi. En.. allemaal van elkaar verschillend qua kleur. Wat een prachtdieren. Ach, de beelden spreken voor zich. Helemaal onderaan heb ik ook nog twee filmpjes geplaatst.. Bij de filmpjes heb ik onverholen ‘vogelreservaat‘ geschreven, want in de desolate raaigras oneindigheden van Friesland voelt het net alsof we openluchtmusea betreden. De Laatste der Mohicanen voeren nog eens hun kunstje op, of kijken we tóch naar een opname van vroeger, heel veel vroeger? Nee, dat niet, vandaag was het echt, maar zeggen we dat over nog eens veertig jaar nóg, of keert eindelijk het tij?

Soms schieten woorden tekort .. wat een dag.