Met afstand leukste programma op de Nederlandse tv.
Ik ga even ‘vreemd’. Bespreek dit keer geen dvd serie, maar een programma op tv. Van onschatbare waarde, het – met afstand – leukste programma op de Nederlandse tv. Gisteravond is er een nieuw seizoen begonnen. Het boeit, heeft enorm veel humor (Arnold: ‘Íbrahiiiiiimm…‘) en gaat over echte mensen. Het team, Ilse Daatselaar, Arnold Wegh, Bert Degenaar en Bas Jonker is daar credit aan. Maar vlak Dionne Stax ook niet uit. Vér voorbij het presenteren van het NOS journaal laat zij hier zien pas echt op haar stek te zijn.
Eerst naar de experts: Ilse Daatselaar ‘A thing of beauty is a joy forever’ – hoe waar zijn deze woorden – komt voort uiteen familie die sinds 1978 al een begrip is in de kunst- en antiekwereld. Zij is misschien nog wel het meest ‘handelaar’ van het viertal, die niet snel het achterste van haar tong laat zien. Haar bevallige uitstraling – of krijgt ondergetekende hiermee al direct ellende over zich heen in deze tijden? – maskeert een slimme, zakelijke instelling. Arnold Wegh is de juweel in de kroon van dit programma. Alleen al maakt dit programma tot een feest. Wat is deze man met zijn ietwat zware, sonore stem, een feest om naar te kijken. De whisky binnen handbereik, (be)speelt hij de bezoeker met nauwelijks verholen mimiek en taal. Hoe hij gisteren tot overeenstemming komt na een voortijdige whisky – de koop was nog niet beklonken – met Henny, die een piëta wil verkopen is goud.
Het is wat het programma zo onderscheidt van Tussen Kunst en Kitsch. Daar wordt altijd omzichtig om de prooi (bezoeker/object) heen gedraaid en gedraald. Van beide kanten. Het blijft altijd een ondoorzichtig ‘hoe ligt het in de markt’ wat boven dat programma blijft hangen, ondergeschikt aan het meer context willen krijgen bij een object. Het is ook niet transparant. Wordt een object getaxeerd op € 20.000, dan wordt er nooit bij verteld dat dat de prijs is waarvoor de expert het in zijn toko te koop wil zetten en wil proberen te verkopen. Het ís dus niet zoveel waard, men wénst dat het zoveel waard is. Kortom: Tussen Kunst en Kitsch lonkt altijd, maar er volgt nooit bevrediging. Er wordt een veer meegenomen, om, als het schuift, in iemand zijn achterste te steken. Maar na het programma voelt het alsof de vloer van de locatie waar men is, vol ligt met veren. De expert heeft niets gewonnen, en de bezoeker ergens altijd iets verloren, zo voelt het. De bezoeker heeft de veer achtergelaten onder het mom van ‘die is niet van mij hoor’ of de expert heeft die, al was het vuur, van zich afgeworpen ‘néé hoor, ik heb geen interesse, daar is het mij niet om te doen’. Wat gebeurt er eigenlijk ná zo’n programma? Wees daar nu eens transparant over, Tussen Kunst en Kitsch. Ging men uiteindelijk goed van bil, en hebben beide partijen er een glimlach van oor tot oor aan overgehouden? Laat het zien.
In Van onschatbare waarde wordt dit principe precies omgedraaid. En je voelt dat in deze setting de experts niet het onderste uit de kan willen halen. Er ontstaat een geheel eigen dynamiek tussen degene die een object wil verkopen en de expert, binnen die enkele minuten die al vaak beslissend zijn. Wie overreedt wie? Gaat het dan nog wel om het object of is er een klik van meet af aan met een van de experts. De gunfactor?
Bert Degenaar is de meest aristocratische expert van het gezelschap, maar ook het meest straatwijs. Zijn privé collectie heeft hij ondergebracht in een planetarium. Altijd geïnteresseerd in het verhaal achter het object, is dit vaak leidraad bij zijn handelen. Samen met zijn onafscheidelijke hond is het ook weer iemand die een karakter op zichzelf is. Tenslotte Bas Jonker: zo iemand die je aan de deur verwacht en bij je op zolder komt kijken wat er staat. Gereserveerd, en de minst uitgesproken van de experts. Een natural of een pokerface?
Van onschatbare waarde – mocht je cynisch zijn geworden, dan doet dit programma een ferme poging je daar subiet van te genezen. Hartelijk, humorvol en helend.
Een ware kunst.
Thomas Kamphuis 