Natuurblog 4 augustus 2020

Augustus de stille maand (?)

En dan opeens is het augustus..

In de natuur lijkt de stille maand aangebroken. Het gezang van de vogels verstomd rond ons huis. Een dappere, zeer virtuoze merelman houdt nog enigszins stand tegen het schemer, maar echt overtuigend klinkt het allemaal niet meer.

Het is opvallend dat ik alleen nog maar een merelman zie, en geen merelvrouw. Zit deze op een laat augustusnest, of zit deze merelman alleen nog maar halfbakken en lauw zijn territorium te verdedigen? De eerste week van augustus is er altijd één van een zekere weemoed. Het is niet alleen het niet meer zingen van alle andere vogels, die dit tot aan de zomer nog wel doen, het wordt opeens echt stiller. Op een warme zomeravond kun je de gierzwaluwen nog een keer hun kunsten zien vertonen, onder luide, schrille roep. Kijk dan nog een keer goed naar ze, en realiseer hoe snel de tijd voorbij gaat. Het zou de laatste keer kunnen zijn dit jaar dat ik de groep gierzwaluwen zag. Ergens in of net ná de eerste week van augustus trekken ze weg. Het is gelijk een stuk minder levendig in de lucht. En het hoogtepunt van de zomer moet nog komen. Ná de eerste week van augustus kun je zo nu en dan nog één of een paar zien op trek naar het zuiden. Net zoals ik de eerste gierzwaluw, ergens in de tweede helft van april, vier, vier ik zo lang als mogelijk hun verblijf. Ergens ver in augustus zie ik dan meestal de aller, allerlaatste en gevoelsmatig lijkt dan de zomer opeens voorbij.

Ik weet niet hoe het met uw tijdsbeleving zit, dit jaar, maar ik beleef hem als een uiterst merkwaardige. Wat lijkt dat extreem zonnige voorjaar alweer een eeuwigheid geleden. En wat zit er een enorm gat tussen dat extreem zonnige voorjaar en de hoogzomer nu aanstonds. Dit jaar lijkt zowel extreem lang, als kort. Genoeg gefilosofeer.

Augustus, de stille maand, tussen hoogzomer en september ingeklemd. In september begint de najaarstrek weer. Is augustus dan saai? Welnee. Voor de natuur- en vogelliefhebber zijn er heus krenten in de pap te vinden. Check waarneming.nl en je ziet opeens verassingen. Zwarte ooievaars? Je ziet ze nooit, behalve nu. Er op uit dus, want we lezen dat er zich een exemplaar bevind bij Hees in Drenthe. Tot onze verrassing staat de ooievaar in een landbouwveldje langs een redelijk drukke doorgaande weg.

Langs een druk fietspad lukt het in de berm te gaan staan en hem goed in de kijker te krijgen. Wat een prachtig beest! De ene ooievaar is duidelijk de andere niet. Is een gewone ooievaar onverschrokken in zijn pas en bewegingen, de zwarte ooievaar lijkt hier wel een tropische vogel bij. Meer chique in zijn verschijning en aristocraat in zijn gedrag. Bedachtzaam en gereserveerd. Het is de verscholen levende variant van de ooievaar. Broedt en leeft in bossen langs rivieren en in bosrijke stukken in het midden en oosten van Europa. Wallonië is het gebied meest nabij waar hij als broedvogel voor komt.

De bijna eksterachtige zweem van kleuren over zijn ‘jas’ vallen in het felle zonlicht op. Waar deze – nog jonge – zwarte ooievaar vandaan komt, moet te achterhalen zijn, want hij is geringd, maar voor ons onduidelijk. Ik wil het ook niet weten, dat laat wat aan de verbeelding over.

Zwart van achteren heeft hij aan de voorkant een bijna eksterachtig voorkomen. Zo zwart is ciconia nigra niet. Hij is kleiner dan een gewone ooievaar en deze jonge heeft nog niet de rode snavel en oogt hier zelfs wat mariboe achtig met zijn grijze snavel. Hoe lang duurt het nog voordat de zwarte ooievaar binnen onze landsgrenzen broedt? Vijf, tien jaar? Soms zou je willen dat hij altijd buiten ons land blijft broeden. Hoe bijzonder vonden we ooit de kleine en grote zilverreiger? Waar soorten verdwijnen, komen er – door de opwarming – andere voor terug.

Terug op de parkeerplaats valt mijn oog op een redelijk grote nachtvlinder. Heeft hij een andere te pakken? Eten nachtvlinders andere nachtvlinders? Nee, het lijken twee soorten, die met elkaar aan het paren zijn. Hier weet Theo de la Ruelle antwoord op.

Vanmorgen bij het opstaan, opeens paniek in de achtertuinen. Wat voor vogel vliegt daar nu de mezen achterna? Een sperwer. Ongelooflijk hoe wendbaar en vasthoudend hij om een conifeer heen blijft vliegen, langs en door de takken heen, in een uiterste poging iets te pakken te krijgen. Het hele voorjaar en de zomer tot nog toe zie je hem niet. In augustus keert hij terug naar de tuinen. Om op te vetten voor de trek eind september naar het zuiden? Zo zag ik er wel eens 30 op het hoge duin, ook wel De Vulkaan genoemd, in het Westduinpark bij Den Haag, op trek naar het zuiden. Het is één van de – zeer weinige – momenten dat ik Den Haag nog mis. Het kunnen zien van de najaarstrek op de grens van land en zee.

En de sperwer? Het kan ook zijn dat hij op krachten moet komen, na een intensieve broedperiode en daarom het ‘laaghangend fruit’ bij de voederplanken in de tuinen volgt.

Augustus saai? Een nieuw begin!