Natuurblog 21 mei 2021

Er zijn van die vogelsoorten, waar je een leven lang in stille hoop op wacht, maar die zo zeldzaam zijn dat je die hoop erg ver weg geparkeerd hebt. Ik las voor het eerst over de griel in een boek van Jacques P. Thijsse. Hij beschreef deze vogel als een soort van de kale duinen. Laat jaren vijftig van de vorige eeuw verdween de griel uit de duinen. Begin jaren tachtig werd hij nog wel eens gesignaleerd in Meijendel, bij Wassenaar, daarna nog alleen als zogeheten dwaalgast in voor- en najaar.

Hoe groot dan de opwinding als deze vogel in Overijssel opduikt, bij De Weerribben in Overijssel. Er op af dus. Wel met niet te hoge verwachtingen. Want een vogel heeft nu eenmaal de bijzonder vogel zijnde gewoonte, weg, dan wel verder te vliegen. Na enig speuren worden we echter niet teleurgesteld: enkele vogelaars met statief wijzen ons de plek en de griel is er, staat een meter of 100 afstand in een nog kale akker. Het weer is zoals wel vaker dit voorjaar: vér beneden de maat. Hondsberoerd maar grielgezind. Er staat een harde wind en buien komen af en aan. Maar dat is wellicht het geluk: de griel vindt het te slecht weer om verder te trekken en pauzeert op deze akker.

Waar zit hem nu de aantrekkingskracht van de griel in? Er is een heus boek over geschreven met de intrigerende titel Kroniek van een spookvogel. Minutieus wordt daar verslag gedaan van zijn bestaan en verschijning in de Noord-Hollandse duinen in de eerste helft van de vorige eeuw. Het boek, met zwart-wit foto’s, laat zich als een Laatste der Mohicanen boek lezen. Zo de indianen niet spontaan uit zichzelf verdwenen, zo is het ook met de griel. Waar de mens te aanwezig wordt, verdwijnt zijn omgeving.

De vogel heeft inderdaad ergens wel een spookachtige verschijning. Hij doemt opeens op, en verdwijnt in het niets. Maar meer nog dan dit speelt de uitdrukking, wat hier natuurlijk gewoon de tekening van een gezicht is, een grote rol in hoe ik deze vogel zie. Zijn grote gele ogen stralen de ene keer een verbaasdheid uit, maar hij of zij hoeft ze maar even te draaien in een iets andere positie en een enorme eenzaamheid en en ogenschijnlijk droefenis spreekt tot ons. Allemaal menselijke projectie op in wat in onze ogen uitdrukkingen zijn. Hij kijkt dan uit zijn ogen met een scala van bedeesdheid, eenzaamheid, verdriet en uitermate voorzichtige nieuwsgierigheid.

Er barst een enorm felle bui los, en zowel mens als de griel drukken zich. Een vogelaar die het aandurfde op de fiets te komen, verkleind zich tot een soort laatste geest in Scrooge, die je toch niet uit het niets tegen zou willen komen..

De griel heeft zich – alsof hij zit te broeden – gedrukt tegen de grond.

Opeens wordt duidelijk waarom de griel op dit stukje land zit. Zodra de bui voorbij is, en de aarde – door zijn zwarte kleur – snel opwarmt, komen er allerlei insecten tevoorschijn, waar hij dan eerste rang voor zit. Af en toe rent hij er op af.

De griel heeft voor mij zijn mysterie behouden. Ja, je kunt blij zijn om zo’n unieke vogel op 5 meter afstand te zien, maar deze griel hield zich op 100 meter afstand. Met de kijker zag ik hem iets beter dan hier op de foto. Maar de grielervaring was onmiskenbaar; de felle grote gele ogen, de manier va lopen. Ik zal het nooit vergeten. De nodige filmpjes gemaakt hebbend op zo’n afstand doorstond er maar één de toets van bezienswaardig. Deze ziet u hier onder.

Het uitstapje met de griel eindigt, na een bezoek naar Blokzijl, ook in spookachtige sfeer.

De wind is nog verder toegenomen en de lucht vult zich met tonnen aardekorrels die verwaaien van de nog braak liggende akkers. Aan de horizon lijkt het op verschillende plaatsen alsof er een Sahara achtige zandstorm op komst is.

Rijdend naar Steenwijk ziet de lucht er onheilspellend uit. Nee, het is nog steeds geen voorjaar.. Gezandstraald en voldaan keren we weer op huis aan.